关于伊丽

اولین بار که > دربار ٔه الی < را دیدم، من ندانستم چه اتفاق افتاد چون مثل تعدادی از فیلم های ایرانی، عاقبت این فیلم باز بود و کارگردان زندگی و نتیج ٔه الی به طور مستقیم اظهار نکرد. بعد از آن که دوباره این فیلم را دیدم، من مفهوم بیشتری را درک کردم.

با وجود این که الی در اسم این فیلم نوشته می شود، ولی در واقه مهم ترین این که واکنش مردم به عنوان دوستان تحصیل شده اش به عوارض غم شدن الی است، نه شخصیت الی.

به نظرم، این گروه مردم افراد عصر جدید نگریسته می شوند، یعنی افرادی که معمولا اعضای طبقات میانه بوده و روش ها و شیوه های زندگی غربی را پیروی می کند اما در ریش ٔه ذهن آنها هنوز مفهوم های بسیار سنتی و مذهبی وجود دارد. حتی احمد که تازه از الملن باز گشت و تحت تاثیر فرهنگ غربی، نمی توانست شوق به آزاد الی را همدلی کند.

در یک مصاحبه کارگردان اسقار افحادی گفت که مردم ایرانی به هر قیمت می خواهند از آرامش محافظه کنند، هر چند که چه کوتاهی آرامش طول کشد یا چه رنجی دراز باید مقاومت کرد. یادم هست که گاهی احمد به الی گفت: نتیج ٔه دردناک بهتر از درد بی نتیجه است. معلوم است الی از نامزدش دلخور بود و دلش از احمد لرزید. بر اساس آداب و رسوم اسلامی، دختری داشتن نامزد اکر با مرد بیگانه سفر کند، او به دختر فاسد الاخلاق محسوب می شود. وقتی ما با مسول ٔه اخلاق مقابل می کنیم، به احساس اسانی نسبت به این مسوله به سادگی نادیده می گیریم. الی نخواست معضلاتش به دیگران گفت، از این رو، همراهان الی را تردید کردند. این تردید باعث ناراحتی هم ٔه مردم شد همچنین برای آرامش کوتاه مدت و حذف ناراحتی خودشان، شوهر زنش را زد و مادر به بچه هایش فریاد زد و زنان یکدیگر را سرزنش کردند. رفتار هایشان به تدریج بدون کنترل شد و علت اولی ٔه تراژدی این است که افراد احساس خود را پنهان کردند تا آرامش سطحی را نکهدارد.

这部剧不能说是悬疑剧，它没有悬疑剧那种精致的巧合设置，相反，它让生活在电影结束时戛然而止了。

可能不这样也不行，这是伊朗电影，伊丽最后能怎么办，又逃不出去的。

这部电影从头至尾描述的是一次旅行，几家人凑在一起旅行。为了不让从德国回来的单身汉孤单，伊丽作为其中一位主妇的朋友也一起上路了。伊丽其实有未婚夫，但是她想退婚。不过这种事在伊朗阻力太大，基本没可能。另一方面，不明真相的众人在撮合她与单身汉，单身汉对她也有好感，姑娘年轻漂亮又温柔，谁都会喜欢啊。

故事由于只是描述一次旅行，因此需要许多枝蔓来填充，几对夫妻各自有各自的问题，各种矛盾冲突，各种波波折折，但是这些都不如伊丽的困境，她只是强颜欢笑，她知道自己无法摆脱安排好的生活，最后她在海滩上不见了。

我觉得，导演是不忍心说她自杀了。真的，谁都不忍心啊。

这部电影最值得赞赏的一点是生活化的演绎，导演的功力相当深厚，能够把演员调教的如此完美。

在对白中串进去很了多细节，比如说到一半开始笑，说到一半开始咳嗽，嘶哑的声音等等。这些看似不起眼的小动作，能给人非常不同的体验，几乎能直接左右观众的代入感。从野餐所有角色出场的一段小对话开始我就被富有生活气息的对话深深吸引，打趣时的笑腔恰到好处，塞碧德制止佩曼时的情绪变化也不显生硬，而且整部电影里这些细节都加的非常顺畅，没有一丁点违和感，这一点实属不易。在许多电影中也有这样“增添细节”的设计，但是往往显得画蛇添足，不够地道，而这部电影则显得很纯粹很真实，所有的细节都是符合角色性格，根据场景和情节精心设计的，或者说“自然发生”的，有一点写实主义的味道。

影片中很多镜头甚至选择避开事件的主要画面，选择一个或几个角色的特写来表现。比如伊丽和男人们打排球，说自己有事回屋去的时候，整个镜头一直跟随着伊丽，而没有给出其他人的反应，以及球是如何过去的镜头。伊丽看表、告退、离开、捡球踢回一气呵成，一方面让观众把注意力集中在了“伊丽离开”这个事件上，又侧面体现了众人对伊丽的存在已经习以为常，谁也没料到接下来会发生什么。

又比如塞碧德在未婚夫车上，未婚夫下车跟外面的人理论的时候，镜头没有跟出去，反而停留在了车内的视角，对准塞碧德。这样处理有很多好处。首先就是剧情上来说为了连贯性并不需要把镜头切出去描写争执，这只是一个很短的插曲，所以保持了之前的车内视角；第二就是车后座方向的视角让人有一种置身车内的感觉，增强了观众的代入感；第三就是把表现力交给了面部表情，弱化了动作和环境，信息更加集中了。塞碧德想跟外面的人道歉来平息事件，让伊丽的未婚夫赶紧跟自己离开，无奈插不进话，只能欲言又止，不知所措。这短短的一段塞碧德的表演，透露出三个主要信息：第一是伊丽失踪后塞碧德心里一团乱麻，不知道要跟伊丽的未婚夫说什么好，往日精明干练安排好一切的她此时也乱了阵脚；第二是未婚夫此刻已经有些被塞碧德一行人的隐瞒惹怒了；第三就是未婚夫是个纠缠不清，情绪不太受控制的人。而这些信息不需要过多的去分析，是给观众的很直观的感受，因为在日常生活里这些情节都非常常见。这就是这部电影表演成功的根源——生活化。

在这部电影里，我个人认为除了伊丽，所有的主要角色都非常鲜明，表演也非常到位。看完之后你几乎能对每一个角色都做出一定的概括，并且在自己的生活中对号入座。塞碧德是个管事大妈型的人，热衷于操办一切；阿米尔平时很温柔也很随和，但是对于重要的事便会拿出一家之主的架子的男主人形象；艾哈迈德年轻，思想活泛，受欢迎，但是也有不会处理的时候；马诺切里，形象随和，话不多，执行力非常强，遇事比较冷静；拉兹，孱弱胆小但是心地善良的主妇；佩曼，话痨，偶尔会说出伤人的话，但是本性不差，是大家的欢乐源泉；索瑞，比较任性，自顾自。至于伊丽，其实也只是一个普普通通的女孩，带着烦恼出来放松心情。

塞碧德其实才应该是真正的主角，而且伊丽本身的设计也是需要留下“大家对她其实并不了解”的悬念，所以伊丽的表演被淡化了。个人觉得蛮可惜的，因为塔拉内的演技本身没有问题，只是由于戏份和设定，让伊丽这个角色显得逊色了不少，尤其是跟歌诗菲一对比，表现略逊一筹。

但是不得不提的是，这部电影传达的一些思维方式是受到了伊朗自身文化和社会圈子的限制的，很难被圈外理解的东西。比如塞碧德对于“不能让大家对伊丽印象不好”的坚持，在我眼里多多少少有些牵强。即使是知道伊朗在女性婚恋方面非常严格的前提下，也很难理解一行人的处处隐瞒。有其我觉得塞碧德的这种坚持反而是对传统礼教的一种认同。其实整个事件中除了伊丽有订婚对象这件事并没有太多值得隐瞒的事情，比如到底是溺水还是车祸我觉得根本没有区别，这些小的隐瞒反而显得有些刻意，把后半段的剧情拖得冗长，破坏了整体观感。

整部电影里从直接原因来说唯一可以有责任的就是塞碧德，而她最终也要承受逃避责任的痛苦。她的错不在于把伊丽带来，而在于为别人操心太多，而把这种兴味当成了责任，从而变成了对别人的强迫。与其说是她害死了伊丽，不如说是她把伊丽给逼死了。但是间接来说，对待婚恋极度苛刻的社会，即使是受过教育的知识分子们也无法逃脱其束缚，也算是另外一种角度吧。

伊丽到底怎么死的？我觉得导演把死因设计成一个谜团，其目的就在于让观众自己感受这背后的复杂性。如果是意外，那么造成这次意外的原因有些什么呢？如果是伊丽自杀了，那她自己又会经历一些什么内心困境呢？这就好像薛定谔的那个假说一样，不打开这个盒子，真相就没有一个确定的值，而事实上所有的因素都是叠加的——伊丽的死，是和未婚夫的不顺、艾哈迈德的出现、塞碧德的撮合等等一系列因素的影响之下共同形成的，她怎么死的只是一个观测的结果罢了。

不过我个人比较倾向于伊丽是自杀的。伊丽放风筝的时候，从一开始的愁眉紧锁，到后来的放声大笑，再到一切戛然而止，只剩下风筝在空中飘着，这一系列的镜头，仿佛在告诉我，伊丽终于消失了，而剩下的是一个不被世俗所困的自由的灵魂。而最后独自流泪的塞碧德，和仿佛没事人一样在沙滩上推车的众人，不就是被世俗所困的代表吗？

能够一点点吞噬掉你的世界里，死才是唯一的安宁。